Küçük Ama İçeriği Oldukça Yoğun Bir Kitap: Mit

 Robert A. Segal'in kaleme aldığı "Mit" isimli kitap, Nursu Örge tarafından Türkçe'ye çevrilerek Dost Kitabevi Yayınları aracılığıyla dilimize kazandırılmıştır. Cep boy haliyle raflarda kendisine yer edinen bu kitap görünüşte küçük olsa da içerisindeki bilgilerle oldukça ilgi çekicidir. Bu nedenle bu hafta size tanıtmak için bu kitabı seçtim.

Giriş kısmında mit kuramları ve mitin ne olduğu üzerinde duran Segal, ayrıca kuramların mitlere uygulanışı hakkında bilgiler vermiştir. Segal, söz konusu kitapta kuramlardan bahsederken uygulama ile göstermek maksatlı Adonis mitini seçmiştir. Bu bağlamda giriş bölümünde neden Adonis mitini seçtiğine de değinmiştir.

Giriş bölümünün ardından birinci bölümde mit ve bilim arasındaki ilişki sorgulanmaktadır. Miti hakiki bir bilim olarak, modern bir bilim olarak ve ilkel bir bilim olarak üç ana başlıkta kısaca incelemiş, ardından çeşitli bilim adamı ve araştırmacıların çalışmalarına yer vermiştir. Segal'in bu kitabının en önemli yanı da budur zaten. Seçtiği konularla alakalı çalışmaların özlerini ve bu çalışmalarda araştırmacıların nelerden bahsettiklerini derli toplu ve anlaşılır bir şekilde anlatmıştır. Mit ve bilim isimli bölümde E.B Taylor, J. G Frazer, Lucien Levy-Bruhl, Bronislaw Malinowski, Claude Levi-Strauss, Robin Horton ve Karl Popper gibi araştırmacıların görüşlerine yer vermiş. Mitle bilim arasındaki ilişkiyi bu araştırmacıların çalışmalarını yorumlayarak irdelemiş ve adonis miti bağlamında incelemiştir.

İkinci bölüm mit ile felsefe adını taşımakta ve bu iki disiplin arasındaki ilişkiyi sorgulamaktadır. Paul Radin, Ernst Cassier, Frankfortlar, Rudolf Bultman ve Hans Jonas, Albert Camus gibi araştırmacı ve düşünürlerin fikirlerine yer veren Segal, bu bölümde genellikle mitlerin felsefi bir öykü olarak değerlendirilmesinden bahseder. 

Üçüncü bölüm mit ve din arasındaki ilişki üzerine kuruludur. Bu bölümde Rudolf Baultman, Hans Jonas, Mircea Eliade gibi araştırmacılarının görüşlerine yer verilir. Segal bu bölümde araştırmacıların 20. yüzyılda din ile bilim arasında kurulmaya çalışan ilişkinin (uzlaşının) mit ile din arasında da kurulmaya çalışıldığından bahseder. Bu bağlamda en çok incelenen mitler genellikle kutsal kitaplarda yer alan geleneksel mitlerdir ve bu mitlerin birebir olarak anlatılmadığı, sembolik hikayeler olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda Segal, çeşitli araştırmacıların din ve mit hakkındaki araştırma ve görüşlerine yer vererek konunun farklı açılardan ele alınmasını sağlar.

Dördüncü bölüm, mit ve ayin başlığını taşımaktadır. Bu başlık altında mitlerle ayinler arasındaki ilişki tartışılmaktadır. Ayinler mitlerin bir sonucu mudur yoksa mitler ayinler sayesinde ortaya çıkmıştır? Bu bölümde William Robertson Smith, E. B. Tylor, J. G. Frazer, Jane Harrison ve S. H. Hooke, Rene Girard ve Walter Burkert gibi araştırmacıların görüşlerine yer verilmiştir. 

Mit ve edebiyat bölümü edebiyatın mitik kökeninin sorgulanmasıyla başlamaktadır. Mit ve edebiyat arasındaki en yaygın ilişki edebiyatta mit metinlerinin kullanılması olarak gösterilir. Bu bölümde Nortoph Fyre, Lord raglan gibi araştırmacıların çalışmalarından bahsedilirken, mitler hikâye olarak da ele alınır. Mitlerdeki motifler üzerinde de kısaca durulur hatta bu kısımda Lord Raglan'ın geleneksel kahraman kalıbına da yer verilir. 

Mit ve psikoloji bölümünde bu iki disiplinin birbirinden nasıl etkilendiği üzerinde durulur. Mit araştırmalarında yer alan kuramlar arasında ağırlığını hissettiren iki psikoloji kuramı vardır. Bu kuramlar Sigmund Freud ve C. G. Jung tarafından ortaya atılan kuramlardır. Bilindiği üzere psikolojik bazı hastalıklar, sendromlar hep mitlerden ilham alınarak adlandırılır. Aynı şekilde mitolojik metinlerin analizleri yapılırken Freud ve Jung'a ait kuramlardan da sıklıkla yararlanılır. Dolayısıyla bu bölümde Sigmund Freud, Otto Rank, Jacob Arlow, Bruno Bettelheim, Alan Dundes, C. G. Jung, Joseph Campbell gibi araştırmacıların görüşlerine yer vermiştir. Ardından tıpkı diğer bölümlerde ele aldığı gibi Adonis mitini psikolojik kuramlar bağlamında ele almıştır.

 Kitabın yedinci bölümü mit ve yapı başlığını taşımaktadır. Yapısalcı kuram görüşleri ile mit arasındaki ilişki bu bölümün ana konusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda mitlerin yapılarına dair görüşlerini ortaya koymak amacıyla Claude Levi- Strauss, Vladimir Propp, Georges Dumezil, Marcel Detienne gibi araştırmacılara yer verilmiştir. Adonis miti konusunda en çok Marcel Detienne'nin düşünceleri üzerinde durulmuştur.

Mit ve toplum adını taşıyan sekizinci bölümde Bronislaw Malinowski, Georges Sorel, Rene Girard gibi araştırmacıların düşüncelerine yer verilmiştir. Mitin toplumla olan ilişkisi incelenmiş, bu ilişkinin hangi olgular çerçevesinde gerçekleştiği üzerinde durulmuştur. Ardından yine Adonis miti için bir bölüm ayrılmıştır.

Kitabın son bölümü sonuç: mit araştırmalarının geleceği başlığını taşımaktadır. Segal bu bölümün başlangıcında ele aldığı tüm bu kuramların genel bir değerlendirmesi yapmakta 19. ve 20. yüzyıllarda bu kuramların durumlarına kısaca değinmektedir. Ardından D.W. Winnicott'un oyun kavramı ile ilgili analizini mitlere uyarlamayı önerir. Bölüm, bu kuramın mitlere nasıl uyarlanabileceğine dair günümüz dünyasından örnekler de verilerek devam eder. Mitin dünyada varlığını sürdürmesine dair önerilerinden bahseder ve kitap biter. 

Segal'in bu çalışması mit kuramlarına derli toplu bakabilmemiz, karşıt görüşleri aynı kitapta bulduğumuzdan ötürü daha iyi kavrayabilmemiz açısından önemlidir. Kitabın çevirisinin oldukça akıcı ve kolay anlaşılabilir olduğunun da altını çizeyim. Bununla birlikte içerdiği kuramsal ve yoğun bilgiler dolayısıyla biraz ağır okunması gereken bir kitaptır. Kuramlardan bahsedilirken daha iyi anlaşılması maksadıyla Adonis miti üzerinden uygulamalara yer verilmesi kuramları daha iyi kavramanıza da yardımcı olacaktır. Bu bağlamda kitabı okumanızı oldukça öneririm. Okuduktan sonra yorumlarınızı da bu yazınının altında belirtmeyi unutmayın. Okuduğunuz için teşekkürler. İyi günler dilerim.